Het kabinet gaat een nieuw middel inzetten om het coronavirus een halt toe te roepen. Het plan is om een tweetal apps te lanceren, om zo besmettingen en mogelijke verspreiding van COVID-19 in kaart te brengen. Hoewel veel details vooralsnog onbekend zijn, zijn er nu al mensen die zich zorgen maken om onze privacy.
Iedere dag gaat het bij het journaal nagenoeg maar over één onderwerp: het coronavirus. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) geeft dagelijks updates over het aantal nieuwe besmettingen en overledenen als gevolg van het virus. En hoewel COVID-19 nog altijd slachtoffers maakt, zijn het kabinet en RIVM voorzichtig positief over de meest recente ontwikkelingen. Maar voorlopig wil premier Mark Rutte nog niets weten van afzwakking van de reeds genomen maatregelen. Zoals hij het dinsdagavond tijdens de persconferentie zei: de terugkeer naar het normale leven is “een zaak van lange adem”.
Naast Rutte gaf ook minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Hugo de Jonge acte de présence. Hij gebruikte het podium om zijn plannen te onthullen om het coronavirus te bestrijden. De Jonge wil hiervoor technologische hulpmiddelen inzetten. Hij overweegt om twee applicaties te lanceren. De eerste app vertelt je of je in de buurt bent geweest van iemand die besmet is met het coronavirus. Als dat het geval is, komt de tweede app om de hoek kijken: hiermee leg je contact met een dokter in de buurt en geef je eventuele symptomen door.
“Bij een intensiever testbeleid hoort ook een intensiever contactonderzoek. We zien dat technologie daarbij behulpzaam kan zijn”, aldus minister De Jonge tijdens de persconferentie. Op de vraag of het kabinet specifieke apps op het oog heeft of deze laat ontwikkelen, moest hij het antwoord verschuldigd blijven. De minister zegt de komende weken te willen gebruiken om “de mogelijkheden te verkennen”.
Nederland is niet het enige land dat overweegt om dergelijke apps te lanceren. In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn op dit moment vergelijkbare apps in ontwikkeling. De Chinese overheid gebruikt gezichtsherkenningstechnologie om mensen aan te sporen om thuis te blijven. In landen als Singapore, Zuid-Korea en Israël zijn reeds apps actief die gebruikmaken van contact-tracing. De apps benutten de bluetooth-functionaliteit van een mobiele telefoon om besmette mensen op te sporen. Mogelijk wil minister De Jonge dezelfde technologie ook in ons land implementeren, maar zekerheid kon hij hierover niet geven tijdens het persmoment.
De VN waarschuwde onlangs dat de strijd tegen het coronavirus grote gevolgen kan hebben voor onze privacy. Het voornemen om bluetooth-technologie te gebruiken om de opmars van COVID-19 te verhinderen, stuit niet voor niets vele privacyvoorstanders tegen de borst. Zij menen dat een contact-tracing app een regelrechte inbreuk op onze privacy is. Daarnaast hebben zij veel praktische vragen: waar wordt deze data opgeslagen? Hoelang wordt deze bewaard? Hoe goed is deze beveiligd? Wie heeft er toegang tot deze informatie?
Tijdens de persconferentie stelden diverse journalisten deze en andere vragen aan minister De Jonge. Op de vraag wie de locatiegegevens en andere data mag inzien die de eerste app opslaat, antwoordde de minister: “In beginsel natuurlijk geen. Dat is nu juist wat je niet wilt. Je wilt niet dat er anderen over je medische data kunnen beschikken tenzij het gaat over die tweede app die ik noem, tenzij het gaat om medische gegevens waarvan je zelf de opdracht hebt gegeven dat een ziekenhuis daarin mee kan kijken.”
De Jonge stelde dat het noodzakelijk is dat veel burgers de app gebruiken. Op de vraag of de minister burgers wil verplichten de app te installeren, had hij geen duidelijk antwoord. “Of het nodig is dat je dat verplicht is iets om de komende tijd te verkennen. Ik zou het nu al te vroeg vinden om daar een antwoord op te geven. Wat nodig is als je dat hele intensieve testbeleid gaat voeren en als je dat ook wilt gebruiken om mogelijkerwijs nog preciezer te zijn in welke maatregelen je treft, dan zul je wel moeten zorgen dat heel erg veel mensen dat gaan gebruiken.”
Waar volgens De Jonge geen misverstand over mag bestaan, is dat er voldoende draagvlak is. “Ik zeg er meteen bij dat dit alleen kan als we heel zorgvuldig omgaan met privacy. Dit kan alleen met vertrouwen van de samenleving en dat vraagt een nauwkeurige verdere uitwerking”, aldus de minister. Ook premier Rutte benadrukt hoe belangrijk het is om niet achteloos om te springen met de privacy van burgers.
“Eén van de dingen waar we naar kijken is moet je het iedereen verplichten of moeten heel veel mensen het doen. Ga je verplichten of is het iets dat je doet op basis van heel veel mensen doen het en daarmee is dat voldoende. Dat gaan we nu allemaal in kaart brengen bij het onderzoek dat gaat plaatsvinden. Maar we houden de optie open omdat we simpelweg de luxe niet op dit moment hebben om opties af te sluiten. Maar bij elke optie die we dan bekijken is cruciaal dat je de privacy in acht neemt.”
Privacy- en securityjournalist Brenno de Winter noemt het voornemen van de minister op Twitter een “privacy en security nachtmerrie”. Momenteel zijn er verschillende partijen die, naar eigen zeggen, aan een privacyvriendelijke app werken om burgers op te sporen die met corona zijn besmet. Eind maart kondigde het Duitse Heinrich Hertz Instituut (HHI) aan dat ze aan een dergelijke smartphone-app werkt. Een groep van 130 onderzoekers van de Pan-European Privacy-Preserving Proximity Tracing (PEPP-PT) werkt eveneens aan een app om met corona geïnfecteerde mensen op te sporen. Deze werkt eveneens met bluetooth.
Dit nieuwsbericht is ook te vinden in de dossiers Coronavirus en Big Data
