De overheid van het Verenigd Koninkrijk heeft naar verluidt plannen om Facebook te verplichten om een achterdeur aan te brengen in haar apps. Op die manier wil de regering end-to-end encryptie omzeilen om de verspreiding van kinderpornografie en verheerlijking van terrorisme bestrijden. Mensenrechtenorganisatie Open Rights Group vindt het geen goed plan en vreest dat dit de eerste stap naar massasurveillance is.Dat schrijft The Guardian.
Volgens de Britse krant heeft de regering van premier Johnson de wettelijke mogelijkheden om Facebook te verplichten een achterdeur in te bouwen in Facebook Messenger, Instagram en WhatsApp. Daarvoor is een technical capability notice bedacht.
Dit juridische middel werd in 2016 geïntroduceerd in de Investigatory Powers Act, een wet die als doel had om het hacken en afluisteren van digitale communicatie te reguleren. Aanleiding voor de wetgeving waren de onthullingen van klokkenluider Edward Snowden over grootschalige afluisterpraktijken en -programma’s in de Verenigde Staten.
Door een technical capability notice op te leggen aan Facebook, wil de overheid opsporings- en inlichtingendiensten meer handvaten geven om de verspreiding van kinderpornografisch materiaal en content dat terrorisme ophemelt tegen te gaan. Het ministerie van Binnenlandse Zaken wilde niet reageren op het gerucht. In plaats daarvan herhaalde een woordvoerder het standpunt van de regering ten aanzien van eind-tot-eind versleuteling:
“End-to-end encryptie vormt een onaanvaardbaar risico voor de veiligheid van de gebruiker en de samenleving. Het zou elke toegang tot inhoud voor berichtenverkeer onmogelijk maken en het vermogen van techbedrijven om illegale content op hun eigen platforms aan te pakken, inclusief kindermisbruik en terrorisme, ernstig aantasten.”
The Guardian wijst erop dat de National Society for the Prevention of Cruelty to Children (NSPCC) onlangs aan de regering vroeg om actie te ondernemen tegen eind-tot-eind versleuteling. Tussen oktober 2019 en september 2020 ontving de kinderbeschermingsorganisatie 9.477 klachten over online kindermisbruik. Bij meer dan de helft van de meldingen zouden applicaties van Facebook gebruikt worden.
Privacyvoorvechters vinden het opleggen van een technical capability notice een gevaarlijke ontwikkeling. Jim Killock, de algemeen directeur van de Open Rights Group, vreest dat onze privacy in het geding komt als de regering een deze maatregel oplegt aan Facebook. Het aanbrengen van een achterdeur “onderwerpt al onze privéberichten aan toezicht en bewaking, met als uitgangspunt dat we allemaal criminelen zijn”, stelt de directeur van de burgerrechtenbeweging. Hij vraagt aan premier Johnson om zich ‘te verzetten tegen deze gevaarlijke en Orwelliaanse impulsen’ van het ministerie van Binnenlandse Zaken om op grote schaal berichten af te luisteren.
Het aanbrengen van een achterdeur om digitale communicatie af te luisteren, is een ernstige aantasting van onze privacy. Toch gaan er steeds meer stemmen op om veiligheidsdiensten toegang te geven tot onze versleutelde berichten. In november 2020 diende een groep van zeven landen een gezamenlijke verklaring in waarin ze hun zorgen uitspraken over de gevaren van end-to-end encryptie om de openbare orde te garanderen. “We dringen er bij de industrie op aan om onze ernstige zorgen te nemen wanneer encryptie wordt toegepast op een manier die elke wettelijke toegang tot inhoud volledig uitsluit. We roepen technologiebedrijven op om samen met overheden stappen te nemen, die gericht zijn op redelijke en technisch haalbare oplossingen”, zo schreven de initiatiefnemers in de verklaring.
De Europese Commissie pleit voor een betere balans tussen privacy en beveiliging enerzijds, en krachtiger optreden jegens hackers, cybercriminelen, pedofielen en terroristen anderzijds. Afgelopen december stemden de regeringsleiders van de 27 EU-lidstaten in met een conceptresolutie over versleuteling. “Toegang tot versleutelde berichten is essentieel voor een succesvolle rechtshandhaving en strafrechtspleging in cyberspace. In sommige gevallen maakt versleuteling het echter uiterst moeilijk of zelfs praktisch onmogelijk om toegang te krijgen tot bewijsmateriaal en de inhoud ervan te analyseren”, aldus de Europese Raad.
Demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus vertelde onlangs aan de Tweede Kamer dat hij aan een plan werkt om zogeheten Over-The-Top (OTT) diensten als WhatsApp en Signal af te luisteren. Hij benadrukte dat hij encryptie niet wilde verbieden. “Het is zaak om de beschermende waarde van versleuteling hoog te houden, terwijl de negatieve effecten voor opsporings- en inlichtingen en veiligheidsdiensten worden verminderd”, zo schreef Grapperhaus.
Een internationale privacycoalitie -bestaande uit ProtonMail, Threema, Tresorit en Tutanota- verzet zich met hand en tand tegen deze voorstellen. De deelnemers vrezen dat handhavingsinstanties een ‘sleutel tot het huis van elke burger’ in handen krijgen en het plan het beginpunt is van ‘een glijdende schaal naar grotere inbreuken op de persoonlijke levenssfeer’. Ze willen koste wat kost zien te voorkomen dat de constructie achter encryptie aan het wankelen wordt gebracht.
Ook in ons land zijn er een groot aantal maatschappelijke organisaties die zich verzetten tegen iedere vorm die end-to-end encryptie afzwakt. Partijen als Amnesty International, Apple, Bits of Freedom, de Consumentenbond, Facebook en Google pleiten ervoor om ‘de ontwikkeling, beschikbaarheid en toepassing van alle vormen van encryptie te stimuleren’. Minister Grapperhaus gaat binnenkort met hen in gesprek hierover.
