Opsporingsdiensten hebben gegevens over geldstromen nodig, bijvoorbeeld om crimineel vermogen, fraude of ondermijnende criminaliteit, zoals witwassen, op te sporen. Het opsporen van criminaliteit via geldstromen wordt ook wel financieel rechercheren genoemd. De FIU heeft deze gegevens nodig voor het analyseren van meldingen van ongebruikelijke transacties. Banken zijn hiervoor een onmisbare schakel. Ook de Belastingdienst heeft gegevens van banken nodig, bijvoorbeeld voor het voorkomen van fraude.
Het VB is bij wet aangewezen als technische koppeling waarmee aangesloten banken (en andere verleners van betaaldiensten) automatisch kunnen voldoen aan vorderingen of verzoeken van overheidsinstanties. Om het VB mogelijk te maken, is de Wet op het financieel toezicht gewijzigd. Met het VB voldoet Nederland ook aan de verplichting dat elke EU-lidstaat een centraal elektronisch systeem moet hebben om de identiteit van cliënten van banken vast te kunnen stellen. Deze verplichting vloeit voort uit de gewijzigde vierde EU-anti-witwasrichtlijn.
De gegevens mogen alleen gebruikt worden voor het doel waarvoor ze opgevraagd zijn. Toegang, beheer en gebruik is geregeld via een stelsel van bevoegdheden. In het gebruikersprotocol is precies vastgesteld hoe bevoegde personen van betrokken partijen mogen handelen. Zodra een vraag is afgehandeld, worden de gegevens automatisch verwijderd: er worden dus geen persoonsgegevens in het portaal opgeslagen.
Alle financiële instellingen die in Nederland NL IBAN-nummers en/of kluizen aanbieden, zijn verplicht aan te sluiten op het VB. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid beheert het VB. DNB houdt toezicht op de naleving van deze verplichting door de financiële instellingen.
Samen met het Ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Financiën werken financiële instellingen en de betrokken overheidsdiensten hard aan de doorontwikkeling van het VB. De betrokken partijen zien het als een logische stap om uitwisseling van saldo- en transactiegegevens via het VB mogelijk te maken. De ministers van Justitie en Veiligheid en van Financiën hebben dit ook aangekondigd in hun plan van aanpak witwassen. De partijen werken aan de verdere ontwikkeling met maximale waarborgen voor de privacy en een stevige wettelijke basis.
