Het UBO-register komt er, geen blog zal daar verandering in brengen. Echter de overheid zal de consequenties voor de privacy van 270.000 eigenaren van familiebedrijven moeten heroverwegen. Velen maken zich zorgen om hun privacy en een groot aantal vreest voor zijn veiligheid.
Auteurs: Roberto Flören en Laura Bles-Temme
Vanaf januari 2020 zijn ondernemingen en rechtspersonen verplicht om hun (in)directe eigenaren te registreren. Dan treedt, als het wetsvoorstel wordt aangenomen, op grond van een Europese richtlijn, het UBO-register in Nederland in werking. Doel van het register is het tegengaan van financieel-economische criminaliteit, zoals witwassen van geld en terrorismefinanciering door transparantie over wie de uiteindelijk belanghebbende van een onderneming is. De Ultimate Beneficial Owner (UBO) is de uiteindelijk belanghebbende. Het betreft de natuurlijke persoon die, al dan niet achter de schermen, bij een onderneming of rechtspersoon aan de touwtjes trekt. Ofwel omdat hij meer dan 25% van de aandelen heeft, of door feitelijke zeggenschap. Een deel van deze persoonsgegevens zoals de naam en het economisch belang van de UBO wordt via het register openbaar.
Uit het RSM-Nyenrode Familiebedrijven-onderzoekspanel blijkt dat slechts een kleine meerderheid (52%) van de eigenaren van familiebedrijven bekend is met het UBO-register. Van deze groep eigenaren stelt maar liefst 70,8% dat het UBO-register een grote inbreuk maakt op hun privacy en verder maakt 41,7% zich zorgen over de veiligheid van zichzelf en van de familie als het UBO-register daadwerkelijk wordt ingevoerd. Bijna de helft (48,9%) stelt dat het UBO-register in strijd is met de AVG, terwijl de overgrote meerderheid (83,2%) aangeeft dat het juist de taak van de Nederlandse overheid is om de privacy van haar ondernemers te beschermen.
Niet veel Nederlanders zullen problemen hebben met maatregelen die financieel-economische criminaliteit tegengaan. Echter, het wordt een probleem als vele goedwillenden onder deze maatregel moeten lijden. In het UBO-register komen ook alle eigenaren van Nederlandse familiebedrijven te staan die minstens 25% van de eigendom in hun bv bezitten. Niet dat de initiatiefnemer van het UBO-register de eigenaren van familiebedrijven direct verdenkt van bijvoorbeeld terrorismefinanciering, maar helaas valt deze groep ook onder de definitie van de UBO.
De overheid zal wat moeten doen met deze resultaten. De initiatiefnemer realiseerde zich waarschijnlijk niet dat het om een erg grote groep Nederlanders gaat die hierdoor geraakt worden in hun privacy: maar liefst 270.000 eigenaren van familiebedrijven. Een deel van hun persoonsgegevens zoals de naam en het economisch belang van de kwalificerende eigenaar van het familiebedrijf (de UBO) wordt via het register openbaar.
Het gevaar bestaat straks dat een ieder kan zoeken in het UBO-register. Jouw buurman leest dan dat jij niet alleen voor 50% eigenaar bent van het familiebedrijf, maar ook dat je aan jouw zoon en dochter al elk 25% van de eigendom hebt overgedragen. Helaas blijft die openbaarheid niet alleen beperkt tot de buurman, maar ook tot vele onbekenden die misschien om heel andere redenen dan nieuwsgierigheid het UBO-register gaan raadplegen.
Dan zal het UBO-register niet financieel-economische criminaliteit tegengaan, maar juist criminaliteit bevorderen. Waar tot voorkort al werd gesteld dat criminelen bij het uitkomen van de Quote-500 weer een handige namenlijst verkregen, levert het UBO-register zelfs 270.000 private gegevens van eigenaren van familiebedrijven. Criminelen hoeven de Quote-500 dan niet meer af te wachten, ze zoeken gewoon zelf in het openbare UBO-register naar de UBO-270.000.
Het zou dan ook veel beter zijn als de overheid alsnog de ongewenste consequenties van het UBO-register wil verzachten. Zeker nu zij kan beseffen dat 270.000 eigenaren van familiebedrijven als ongewenste bijvangst door deze maatregelen getroffen worden. Op zijn minst door het automatisch afschermen van de gegevens van minderjarige UBO’s bijvoorbeeld. En door goede voorlichting te geven aan de bedrijven die het betreft. Je kunt namelijk onder voorwaarden de zichtbaarheid van de waarde van het bezit in geld kleiner maken. En dat zou al wat verzachten.
Een alternatief zou voorts kunnen zijn dat alleen relevante overheidsdiensten, banken en notarissen de gegevens van het UBO-register kunnen inzien. Het is jammer dat Nederland zich daar op Europees niveau niet voor heeft hardgemaakt. Dan zouden de eigenaren van familiebedrijven weer beter kunnen slapen en de verkoopresultaten van de Quote-500 minder snel dalen.
