Op 3 oktober vergadert de Tweede Kamer over technologisch nieuwe wapensystemen. Deze wapensystemen zijn in toenemende mate gebaseerd op dual use technologie, zoals drones en hacksoftware. Dat is technologie die zowel voor civiele als militaire toepassingen gebruikt kan worden. Dit Bericht aan het Parlement bevat beleidsopties om tot een verstandige regulering van zowel de ontwikkeling als de inzet van technologisch nieuwe wapensystemen te komen.
De afgelopen jaren is het onderscheid tussen civiel of militair gebruik van technologie vervaagd. Dit komt met name door de opkomst van digitale technologie: robotica en AI
kennen naast civiele ook militaire toepassingen – denk aan een geautomatiseerde gevechtsdrone. Civiel universitair onderzoek kan een rol spelen in een militaire
wapenwedloop, of de individuele onderzoeker dit nu wil of niet. Bovendien heeft de digitalisering van de samenleving allerlei nieuwe veiligheidsrisico’s gecreëerd. Banken,
havens en ziekenhuizen kunnen allemaal door cyberaanvallen getroffen worden, en dat gebeurt ook. Dit maakt het extra belangrijk dat digitale technologie op een verstandige
manier wordt onderzocht, ontwikkeld en ingezet.
Beheersing van de ontwikkeling van dual use technologie is bij uitstek een internationaal vraagstuk. Landen als China, de Verenigde Staten, Frankrijk en Duitsland
concurreren met elkaar om een voorsprong op te bouwen in de ontwikkeling van veelbelovende technologie – denk aan AI –, en daarmee zowel economisch als militair
invloed uit te oefenen. In Europees verband wordt steeds meer geld voor onderzoek naar technologie beschikbaar gesteld die dual use toepassingen kennen. Er zijn allerlei
organisaties en bedrijven in tal van landen actief die dual use technologie ontwikkelen. Dit betekent dat de beheersing van dual use technologie deels vraagt om internationale
acties, en deels om een duidelijke opstelling van de Nederlandse overheid in Europese en mondiale gremia.
Ook de inzet van technologisch nieuwe wapensystemen verandert het internationale speelveld. Er vindt ten aanzien van cybermiddelen een wapenwedloop plaats. Er
worden autonome wapensystemen ontwikkeld die grote ethische vragen oproepen, bijvoorbeeld de vraag wie verantwoordelijk is voor wat deze wapensystemen doen. De
inzet van allerlei soorten drones vraagt om het verhelderen van conceptuele, juridische en beleidsmatige kaders. Dit is belangrijk in het kader van het bepalen van de respons
op een eventuele drone aanval met als doel om zo snel mogelijk de schade te beperken.
Dit bericht stelt een aantal beleidsopties voor, die deels van toepassing zijn op onderzoek en ontwikkeling van dual use technologie (paragraaf 1), en deels
betrekking hebben op de inzet van technologisch nieuwe wapensystemen (paragraaf 2). Ook roepen we op tot een geïnformeerd maatschappelijke dialoog (paragraaf 3).
Lees het volledige bericht: Maatregelen voor cybervrede
Deze publicatie is ook te vinden in het dossier Informatiebeveiliging
bron: Rathenau Instituut
