Afgelopen week sprak de Autoriteit Persoonsgegevens zich nogmaals uit over het gebruik van cookiewalls en het weigeren van toegang. De AP stelt dat websites die bezoekers zodoende verplichten akkoord te gaan met de tracking cookies de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) overtreden.
Wat zal er gebeuren als websites geen cookiewalls meer mogen gebruiken? Moeten online dienstverleners dan op zoek naar een nieuwe businessmodel? Twee experts aan het woord over de gevolgen van een cookiewall verbod.
Het arrest van het Europees Hof van Justitie van 1 oktober jl. is een bevestiging van wat we eigenlijk al jaren wisten: toestemming vragen aan de gebruiker door vooraf reeds aangevinkte vinkjes is simpelweg niet toegestaan. Uit onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) blijkt echter dat bijna de helft van de bezochte websites niet voldoet aan de toestemmingsvereisten uit de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Dit is natuurlijk niet voor niets, het businessmodel van met name gratis websites is grotendeels gebaseerd op advertentie-inkomsten. Het aanvinken van de optie voor het gebruik van tracking cookies door de gebruiker zelf leidt in de praktijk tot veel minder toestemming. Dit is ook niet verbazingwekkend gezien de mediahype rond de AVG en het kennisniveau van de gemiddelde consument met betrekking tot het gebruik van cookies.
Ook de cookiemuren waarbij toegang tot de website niet mogelijk is zonder toestemming te verlenen voor het plaatsen van cookies, is niet toegestaan volgens de AP. Ik ben het hier overigens niet mee eens, en dat heb ik eerder ook al betoogd.
Online media zullen beargumenteren dat je een krant ook niet gratis kan lezen, dus waarom de nieuwswebsite dan wel? Maar of het businessmodel drastisch omgegooid gaat worden is nog maar de vraag. Met name via tracking cookies wordt veel geld verdiend. Websites die op deze (omstreden) wijze nog gebruik blijven maken van tracking cookies en cookiemuren hebben een groot voordeel ten opzichte van de ‘braafste jongetjes van de klas’. Zij hebben een concurrentievoordeel, doordat zij de volledige customer journey in kaart kunnen brengen. Waar geld te verdienen valt worden de grenzen opgezocht, dat zie je ook in dit geval. Het zal dus onder andere afhankelijk zijn van de handhaving door de AP of er een drastische wijziging in businessmodel bij bijvoorbeeld online media plaats zou moeten vinden. Waarbij ik dus nog steeds vind dat commerciële online media de toegang tot websites moeten kunnen weigeren bij het niet accepteren van die cookies.
‘Contextueel adverteren’ kan ook nog een alternatief zijn, zoals ook benoemd door Lokke Moerel. Op deze manier wordt er geen profiel van de gebruiker zelf samengesteld, maar worden advertenties aangeboden op basis van de content die geraadpleegd wordt. Dit vergt dus wel enige aanpassingen in het systeem.
Ongetwijfeld is het laatste woord hier nog niet over gezegd.
Het verbieden van cookiemuren zal weinig impact hebben op de businessmodellen van tech- en mediabedrijven. Zulke bedrijven zijn slim genoeg om de toegang tot hun websites zo aan te passen het verbod geen impact heeft op het succes van hun businessmodel: verdienen aan de persoonlijke data van de gebruiker. Nu zie je dat veel nieuwssites wel netjes beide opties aanbieden ('toestemming' of 'liever niet'), maar dat bezoekers handig gedirigeerd worden om toch maar op de duidelijk zichtbare (vaak groene) knop van 'toestemming' te klikken. De opt-out mogelijkheid wordt in de praktijk dan ook weinig gebruikt.
Onderzoek van Frankwatching wijst uit dat na het optimaliseren van hun eigen cookiebanner het opt-out percentage daalde naar ongeveer 6%. Natuurlijk is er een klein segment internetgebruikers dat zich écht zorgen maakt om de privacyrisico’s en via technische oplossingen (DuckDuckGo, Signal, Protonmail, Threema, ad-blockers) tracht om dezelfde of een soortgelijke dienst te gebruiken zonder persoonlijke data te delen. Maar deze kleine groep gebruikers is vanuit een financieel oogpunt sowieso minder relevant voor bedrijven. De voornaamste reden waarom bedrijven hun businessmodel niet hoeven aan te passen ligt in de beperkte privacygevoeligheid van de gebruiker.
Uit onderzoek van de AP blijkt dat 68% van de Nederlanders zich geen of weinig zorgen maakt om privacy. Zij klikken routinematig (en om zo snel mogelijk die vervelende pop-ups weg te krijgen) op het delen van informatie. Alleen wanneer de minderheid de meerderheid weet te overtuigen van het belang van privacy, zodat ze massaal stoppen met het delen van persoonlijke gegevens, zullen bedrijven hun businessmodel daadwerkelijk moeten veranderen. Het beperkte marktaandeel van privacyvoorvechters (Signal met WhatsApp, DuckDuckGo met Google Search, Protonmail met Google Mail) geeft vooralsnog echter weinig reden tot hoop.
Dit artikel is ook te vinden in het dossier ePrivacy
