Stichting Privacy First maakt zich grote zorgen om de noodwet die het mogelijk maakt om zendmastdata van alle Nederlanders te verzamelen en door te sturen naar het RIVM. Met name het ‘totalitaire karakter’ stuit de stichting tegen de borst. In een open brief aan de Eerste Kamer vraagt de belangenorganisatie om niet in te stemmen met de noodwet. Dat blijkt uit de brief die Stichting Privacy First afgelopen weekend naar de Senaat heeft gestuurd.
Het kabinet werkt al maanden aan de coronawet, die voluit de ‘Tijdelijke wet informatieverstrekking RIVM in verband met COVID-19’ heet. Aanvankelijk wilden de regeringspartijen deze noodwet al vóór het zomerreces in werking laten treden, maar zowel de oppositie als coalitie had forse kritiek op het wetsvoorstel. Ze waren onder meer bang dat de politie actief achter de voordeur zou handhaven. De termijn van het wetsvoorstel was één jaar, wat de meeste Kamerleden veel te lang vonden. Dat de corona-app expliciet werd genoemd stelde politici ook niet gerust. En het boetebedrag van 395 euro voor het houden van onvoldoende afstand was voor de Tweede Kamer ook niet te verteren.
Op al deze punten heeft het kabinet het wetsvoorstel aangepast. De politie mag niet op eigen initiatief achter de voordeur handhaven (tenzij ze een melding van overlast ontvangt van bezorgde burgers). De periode waarin het wetsvoorstel geldt is teruggebracht van één jaar naar zes maanden. Daarna mag de Tweede Kamer de noodwet iedere drie maanden verlengen of verwerpen. De corona-app van het kabinet wordt niet langer genoemd in het wetsvoorstel: daarvoor is de ‘Tijdelijke wet notificatie-applicatie COVID-19’ bedacht, dat begin oktober door de Eerste Kamer werd aangenomen. Het boetebedrag van 395 euro is naar beneden bijgesteld naar 95 euro. Ook krijg je bij overtreding niet langer een aantekening op je strafblad.
Eerder deze maand stemde een meerderheid van de Tweede Kamer in met het wetsvoorstel van het kabinet. Maandag debatteert de Eerste Kamer met ministers Hugo de Jonge (Volksgezondheid), Ferd Grapperhaus (Justitie) en Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) over het nut en de noodzaak van de noodwet. Stichting Privacy First grijpt deze gelegenheid aan om een open brief te schrijven, in de hoop de Senatoren op andere gedachten te brengen.
In de brief schrijft de belangenorganisatie dat ze vanaf dag één al geen voorstander was van het wetsvoorstel. “Ons voornaamste punt van kritiek betrof het totalitaire karakter van deze wet: de minister zou per decreet talloze grondrechten kunnen gaan inperken en het parlement zou daarbij grotendeels buitenspel komen te staan (…) zodra u dit wetsvoorstel accordeert, zet u zichzelf als Eerste Kamer gedurende de rest van dit tijdsgewricht grotendeels buitenspel”, zo attendeert de stichting in de brief.
Privacy First omschrijft de noodwet als een “menukaart voor talloze inperkingen van grondrechten”. De minister heeft volgens de stichting nog altijd allerlei mogelijkheden om “talloze vrijheden, grondrechten en mensenrechter verregaand te kunnen inperken”. Ook vraagt de organisatie zich hardop af of het verstandig is om een wet aan te nemen waarvan de “negatieve maatschappelijke, economische en sociale gevolgen” mogelijk de “positief veronderstelde effecten” overtreffen.
Het bekrachtigings- of instemmingsrecht dat in de wet wordt genoemd, is volgens Privacy First niets meer dan een wassen neus: “Periodieke verlenging zal geschiedenis bij Koninklijk Besluit en zonder parlementaire goedkeuring. Onder deze wet zullen door de minister (en diens onbekende opvolger(s)) talloze draconische maatregelen genomen kunnen worden, waarbij u als Kamerlid het nakijken zult hebben.” Tevens hamert de belangenorganisatie erop dat er in de Tweede Kamer onlangs een amendement is verworpen die de Senaat instemmingsrecht moest toekennen.
Tot slot waarschuwt Privacy First dat de Tweede Kamer niet het recht heeft om de noodwet bij verlenging te bekrachtigen, maar enkel om deze te verwerpen. En dat alles onder hoge druk: in het wetsvoorstel staat immers dat de Tweede Kamer één week de tijd heeft om in te stemmen met verlenging van de noodwet. Zo niet, “dan vervalt deze van rechtswege”.
“Hoe zal dit uitpakken tijdens het Kerstreces?” Zo vraagt de stichting zich af. Ze adviseert de Senatoren om het bekrachtigings- of instemmingsrecht scherper te laten formuleren voor de Tweede Kamer, en dit middel ook voor de Eerste Kamer af te dwingen. De enige manier om dat te realiseren, is door het wetsvoorstel te verwerpen. “Het behoud van onze vrije democratische rechtsstaat is daarmee het meest gediend”, aldus Privacy First.
Zoals gezegd debatteert de Eerste Kamer maandag over de ‘Tijdelijke wet informatieverstrekking RIVM in verband met COVID-19’. Dinsdag stemmen de Senatoren over het wetsvoorstel.
Bekijk: Brief aan de Eerste Kamer
