Op 9 maart presenteerde de Commissie een visie, streefcijfers en trajecten voor een succesvolle digitale transformatie van Europa tegen 2030. Dat is ook van cruciaal belang voor de overgang naar een klimaatneutrale, circulaire en veerkrachtige economie. De ambitie van de EU is om digitaal soeverein te zijn in een open en onderling verbonden wereld, en om digitaal beleid te voeren dat burgers en bedrijven de mogelijkheid geeft deel uit te maken van een mensgerichte, duurzame en welvarendere digitale toekomst. Daartoe behoort het aanpakken van zwakke punten en afhankelijkheden en het versnellen van investeringen.
De uitgebrachte mededeling vloeit voort uit de oproep van voorzitter Von der Leyen om van de volgende jaren het “digitale decennium” van Europa te maken, uit de oproep van de Europese Raad inzake een “digitaal kompas” en uit de digitale strategie die de Commissie in februari 2020 heeft goedgekeurd. In de mededeling wordt voorgesteld overeenstemming te bereiken over een reeks digitale beginselen, snel belangrijke meerlandenprojecten op te starten en een wetgevingsvoorstel op te stellen met een robuust governancekader om de vooruitgang te monitoren – het digitale kompas.
De Commissie stelt een digitaal kompas voor waarmee de digitale ambities van de EU voor 2030 concreet worden gemaakt. Het gaat om vier hoofdpunten:
1) Digitaal vaardige burgers en hooggekwalificeerde digitale professionals: In 2030 moet ten minste 80 % van alle volwassenen over digitale basisvaardigheden beschikken en moeten er in de EU 20 miljoen ICT-specialisten werken, waaronder een groter aandeel vrouwen;
2) Beveiligde, goed presterende en duurzame digitale infrastructuurvoorzieningen: In 2030 moeten alle huishoudens in de EU over gigabitconnectiviteit beschikken en alle bevolkte gebieden 5G-dekking hebben. De productie van geavanceerde en duurzame halfgeleiders in Europa moet 20 % van de wereldproductie bedragen. In de EU moeten 10 000 klimaatneutrale, goed beveiligde edge nodes worden ingezet. Verder moet Europa zijn eerste kwantumcomputer krijgen.
3) Digitale transformatie van bedrijven: In 2030 moeten drie van de vier bedrijven gebruikmaken van cloudcomputingdiensten, big data en kunstmatige intelligentie. Meer dan 90 % van de middelgrote en kleine bedrijven moet ten minste een basisniveau van digitale intensiteit bereiken. Het aantal jonge EU-bedrijven die een waarde van 1 miljard dollar bereiken (“eenhoorns”), moet verdubbelen.
4) Digitalisering van overheidsdiensten: In 2030 moeten alle belangrijke overheidsdiensten online beschikbaar zijn. Alle burgers moeten toegang hebben tot hun elektronische patiëntendossiers. 80 % van de burgers moet een eID-oplossing gebruiken.
Het kompas zorgt voor een robuuste gezamenlijke governancestructuur met de lidstaten op basis van een monitoringsysteem met jaarlijkse rapportage dat vorderingen aangeeft met verkeerslichten. De streefcijfers worden vastgelegd in een beleidsprogramma waarover overeenstemming met het Europees Parlement en de Raad moet worden bereikt.
Om de lacunes in de kritieke capaciteiten van de EU beter aan te pakken, zal de Commissie de snelle start van meerlandenprojecten faciliteren. Daarbij worden investeringen uit de EU-begroting, de lidstaten en het bedrijfsleven gecombineerd en wordt voortgebouwd op de faciliteit voor herstel en veerkracht en andere EU-financiering. De lidstaten hebben toegezegd in hun plannen voor herstel en veerkracht ten minste 20 % aan de digitale prioriteit toe te wijzen. Tot de mogelijkheden voor meerlandenprojecten behoren een pan-Europese gekoppelde structuur voor gegevensverwerking, het ontwerp en de uitrol van de volgende generatie betrouwbare zuinige processors, en geconnecteerde overheiddiensten.
De rechten en waarden van de EU staan centraal in de mensgerichte EU-benadering van het digitale beleid en moeten dan ook volledig tot hun recht komen in de onlineruimte, net als in de echte wereld. Daarom stelt de Commissie voor een kader met digitale beginselen te ontwikkelen, zoals toegang tot hoogwaardige connectiviteit, voldoende digitale vaardigheden, overheidsdiensten en eerlijke en niet-discriminerende onlinediensten. Meer in het algemeen moet ervoor worden gezorgd dat de rechten die offline gelden ook online volledig kunnen worden uitgeoefend. Deze beginselen worden besproken in een breed maatschappelijk debat en kunnen worden vastgelegd in een plechtige interinstitutionele verklaring van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie. Die verklaring zou voortbouwen op en een aanvulling vormen op de Europese pijler van sociale rechten. Tot slot stelt de Commissie voor om in een jaarlijkse Eurobarometer na te gaan of Europeanen het gevoel hebben dat hun digitale rechten worden geëerbiedigd.
De digitale transformatie brengt wereldwijde uitdagingen met zich mee. De EU zal haar positieve en mensgerichte digitale agenda promoten in internationale organisaties en door middel van sterke internationale digitale partnerschappen. Door interne investeringen van de EU te combineren met de aanzienlijke middelen die in het kader van de nieuwe instrumenten voor externe samenwerking beschikbaar zijn, kan de EU met partners over de hele wereld samenwerken om gemeenschappelijke mondiale doelstellingen te verwezenlijken. De Commissie heeft al voorgesteld een nieuwe Raad voor handel en technologie tussen de EU en de VS op te richten. In de vandaag uitgebrachte mededeling wordt gewezen op het belang van investeringen in betere connectiviteit met de externe partners van de EU, bijvoorbeeld door de oprichting van een fonds voor digitale connectiviteit.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen: “Europa heeft een unieke kans op een betere wederopbouw. Met de nieuwe meerjarenbegroting en de faciliteit voor herstel en veerkracht beschikken we over ongekende middelen om in de digitale transitie te investeren. De pandemie heeft duidelijk gemaakt hoe cruciaal digitale technologieën en vaardigheden zijn voor werk, studie en betrokkenheid, maar ook wat we beter moeten doen. We moeten ervoor zorgen dat dit Europa's digitale decennium wordt, waarin alle burgers en bedrijven toegang hebben tot het beste dat de digitale wereld te bieden heeft. Het digitale kompas dat we vandaag voorstellen, zet een duidelijk traject uit om dat te bereiken.”
Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter voor een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk: “Het document van vandaag is het begin van een inclusief proces. Samen met het Europees Parlement, de lidstaten en andere belanghebbenden zullen we ervoor ijveren dat Europa de welvarende, zelfverzekerde en open partner wordt die we in de wereld willen zijn. We willen ervoor zorgen dat iedereen ten volle profiteert van het welzijn dat een inclusieve digitale maatschappij kan bieden.”
Thierry Breton, commissaris voor de Interne Markt: “Het continent Europa moet ervoor zorgen dat zijn burgers en bedrijven toegang hebben tot uiteenlopende geavanceerde technologieën die hun leven beter, veiliger en zelfs groener maken, en dat zij over de vaardigheden beschikken om die te gebruiken. In de wereld na de pandemie zullen we samen vorm geven aan een veerkrachtig en digitaal soeverein Europa. Dit is Europa's digitale decennium.”
Digitale technologieën zijn tijdens de coronacrisis van cruciaal belang geweest voor de instandhouding van het economische en sociale leven. Deze technologieën zullen ook van doorslaggevend belang zijn voor een succesvolle transitie naar een duurzame economie en samenleving na de pandemie. Europese bedrijven en burgers krijgen meer digitale kansen, waardoor de veerkracht wordt vergroot en de afhankelijkheid wordt verkleind op uiteenlopende niveaus, variërend van industriële sectoren tot individuele technologieën. De Europese aanpak van de digitale transformatie is ook cruciaal met het oog de mondiale invloed van de EU.
In haar toespraak over de Staat van de Unie in 2020 riep Commissievoorzitter Ursula von der Leyen Europa op om meer digitaal leiderschap te tonen met een gemeenschappelijke visie voor 2030, gebaseerd op duidelijke doelstellingen en beginselen zoals universele connectiviteit en eerbiediging van het recht op privacy en vrijheid van meningsuiting. In zijn conclusies van oktober 2020 heeft de Europese Raad de Commissie verzocht een alomvattend digitaal kompas voor te leggen waarin de ambities van de EU voor 2030 worden uiteengezet.
Dankzij de in het kader van de faciliteit voor herstel en veerkracht beschikbare EU-middelen kunnen de lidstaten zeer grootschalig en intensief samenwerken. Dat is nodig voor een succesvolle digitale transformatie. Voor elk nationaal plan in het kader van de faciliteit voor herstel en veerkracht is een streefcijfer van 20 % voor digitale uitgaven vastgesteld. Dat sluit aan op de digitale component van de Europese begroting voor 2021-2027.
