Waarom worden muzikanten nog niet betaald voor hun muziek via Blockchain? Laatst interviewde een student van de opleiding International Music Management mij over de mogelijkheden voor het gebruik van Blockchain-technologie in de muziekindustrie. De hoofdvraag is: Wat zijn de belangrijkste (juridische) belemmeringen voor de toepassing van Blockchain in de muziekindustrie?
In de muziekindustrie klagen muzikanten, componisten en tekstschrijvers al jaren dat de betaling van royalty’s (licentievergoedingen voor het afspelen of verspreiden van muziek) tekortschiet op het gebied van transparantie. Voorbeeld: het gerechtshof oordeelde dat de componist van enkele bekende Efteling-liedjes jarenlang veel te weinig geld ontving.(1) In de muziekindustrie bestaat een data-probleem. De metadata (data over het muziekgebruik), waarmee de rechthebbenden kunnen worden geïdentificeerd, blijkt vaak moeilijk vindbaar of is incompleet.
Blockchain is een mogelijke oplossing voor dit probleem. Stel je eens voor dat voor elke download of streaming de royalty’s direct worden betaald aan de muzikant. Dat klinkt haast te mooi om waar te zijn. Er bestaan al enkele Blockchain-initiatieven in de muziekindustrie.(2) Blockchain heeft alleen de weg naar het grote publiek nog niet gevonden.
Dit artikel gaat over de grootste (juridische) struikelblokken voor het gebruik van Blockchain-technologie in de muziekindustrie.
Veel juristen zien de privacywetgeving als een struikelblok voor de toepassing van Blockchain-technologie, maar ik deel die mening niet. Dit is namelijk alleen een probleem als de persoonsgegevens van eindgebruikers (luisteraars, bezoekers) niet versleuteld zijn en daardoor zichtbaar zijn. Dit risico neem je weg door niet de persoonsgegevens zelf ‘in te voeren’ in de blockchain, maar alleen de interacties te registreren. Denk aan bijvoorbeeld de hoeveelheid downloads. Hierdoor registreer je alleen die gegevens die noodzakelijk zijn voor het doel, namelijk de royalty-betaling. De privacy van muziekgebruikers kan juist beter worden gewaarborgd met Blockchain-technologie, als je persoonsgegevens geanonimiseerd of versleuteld bewaart (als je ze al opneemt).
De transacties in een Blockchain zijn niet te manipuleren. Hierdoor hebben ze een grote bewijskracht. In een Blockchain kun je regelen dat bij iedere download vanzelf een bedrag naar de artiest gaat. Dat komt in de plaats van allerlei ondoorzichtige rapportages achteraf. Je kunt beter vertrouwen op een goed werkend automatisch systeem, in plaats van de medewerking van 28 muziekorganisaties, alleen al in de Europese Unie.
Collectieve beheersorganisaties zijn zelf vaak gebonden aan territoriale beperkingen, omdat zij lokale contracten moeten sluiten met organisaties in andere landen. Hierdoor zijn ze afhankelijk van de medewerking en cijfers van deze andere organisaties. Blockchain is niet gebonden aan landsgrenzen. Door de grote transparantie van Blockchain-transacties hoeft er geen enkele download of streaming uit een Blockchain-database te worden ‘gemist’, waar dan ook ter wereld. Blockchain is dus bij uitstek geschikt om wereldwijde muziekrechten te beheren.
Een Blockchain kan geschikt zijn als register om muziekrechten te registreren. Het is daarbij wel noodzakelijk dat de eerste input in de blockchain ‘origineel’ is. Blockchain garandeert de echtheid van de transacties, maar garandeert niet de echtheid van de eerste input. Kun jij bijvoorbeeld bewijzen dat jij wel echt de maker bent? Of kan een ‘copycat’ zichzelf ook als ‘maker’ registreren? Bij Blockchain geldt: “Garbage in, garbage out”. In de praktijk kan het moeilijk aan te tonen zijn dat een werk ‘origineel’ is, vooral bij creatieve werken zoals muziek.
Dit risico kan worden weggenomen als het muziekwerk zelf ook door middel van een Blockchain-technologie tot stand komt, vergelijkbaar met het ‘minen’ van Bitcoins. Dit soort ‘Blockchain-creaties’ komt naar mijn weten nog niet voor in de muziekindustrie. Tot die tijd moet er nog steeds een centrale organisatie bestaan die de echtheid van de eerste input in een Blockchain controleert (bijvoorbeeld de naam van de maker, het tijdstip van registratie, etc.). Dit levert weer vragen op wie deze ‘centrale organisatie’ moet zijn en wie deze organisatie controleert.
De collectieve beheersorganisaties hebben nu nog een soort ‘monopolie’ op het beheer van muziekrechten. Hierdoor zijn muzikanten afhankelijk van de afspraken die deze organisaties maken met andere organisaties. Denk hierbij aan televisie- en radiozenders, verenigingen, streamingdiensten zoals Spotify en de muziekorganisaties in andere landen. Daarop kun je vrijwel geen invloed of controle uitoefenen. Stel dat een muzikant zich niet aansluit bij de BUMA/Stemra’s van deze wereld, maar besluit de muziekrechten zelf te beheren. Dan loopt hij/zij inkomsten mis, als er geen contracten zijn met die televisie- en radiozenders en Spotify. Maar als een artiest zich wel aansluit bij een organisatie zoals BUMA/Stemra, dan beheer je de muziekrechten niet meer zelf. Door het gebrek aan transparantie over de betaling van royalties, kunnen muzikanten het gevoel hebben dat zij te laat en te weinig geld krijgen. Dat gebrek aan vertrouwen is een probleem.
Een paar nadelen van bestaande Blockchain-initiatieven zijn:
Onbekend maakt onbemind;
Gebruik door consumenten blijft achter;
Aansluiting door afspeellocaties blijft achter.
Onbekend maakt onbemind
Door kennisgebrek en angst voor het onbekende, sluiten de meeste artiesten maar een overeenkomst met de huidige muziekorganisaties. Die organisaties krijgen weinig impuls om te investeren in Blockchain-technologie. Want waarom zou je investeren in een technologie die jouw baan uiteindelijk overbodig maakt? Als meer muzikanten kennis hebben van de mogelijkheden van Blockchain en deze uitproberen, dan zullen anderen hun voorbeeld volgen.
Gebruik door consumenten blijft achter
Een ander nadeel is dat consumenten de Blockchain-muziekplatforms nog niet weten te vinden. Om het gebruik te vergroten, moet het net zo makkelijk zijn om muziek te luisteren bij een Blockchain-muziekplatform als bij ‘andere’ muziekplatforms. Voor de consument is de achterliggende techniek (Blockchain) niet zo relevant. De consument moet er vooral zelf beter van worden, bijvoorbeeld door lagere kosten of meer inzicht in het muziekgebruik. Voor de consument geldt vooral: betaalbaarheid, gemak en toegankelijkheid.
Aansluiting door afspeellocaties blijft achter
Ten slotte is het nodig dat alle afspeellocaties, zoals tv-stations, radiozenders, streamingdiensten, winkels, horeca, kantoorpanden, etc. bekend worden met de Blockchain-muziekplatforms. Het moet aantrekkelijk zijn voor hen om zich hierbij aan te sluiten, zonder dat zij ‘dubbel’ voor het muziekgebruik moeten betalen. Nu betalen de locaties vaak vaste bedragen aan BUMA/Stemra, waarvan de hoogte afhankelijk is van bijvoorbeeld het aantal vierkante meters.
Stel dat in de toekomst opeens veel grote artiesten hun muziekrechten alleen nog maar willen beheren via Blockchain-platforms. En de consumenten weten deze Blockchain-platforms ook goed te vinden. Alleen dan zullen de collectieve beheersorganisaties ook hierin ‘mee’ moeten gaan. Dat punt is alleen nog niet in zicht.
Zolang nog niet aan al deze voorwaarden wordt voldaan, blijft Blockchain voorlopig nog een ‘buitenbeentje’ in de muziekwereld.
(1) https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2020:1957
(2) https://builtin.com/blockchain/blockchain-music-innovation-examples
