Ooit stil gestaan bij hoe een consument met zijn privacy omgaat? Er staan diverse aardige filmpjes online waarin interviewers consumenten op straat vragen of ze iets te verbergen hebben. Veelal hoor je dan als antwoord dat dit niet het geval is. Als hen vervolgens wordt gevraagd naar hun pincode, blijkt dat ze toch iets te verbergen hebben.
Met andere woorden, veel mensen zijn niet bewust bezig met het beschermen van hun persoonsgegevens. De motivatie ontbreekt ook. We zien dat consumenten zich in het algemeen wel zorgen maken over wat er met hun persoonsgegevens gebeurt. Zelfs in toenemende mate, alhoewel we moeten opmerken dat in Nederland dit in mindere mate het geval is dan in menig ander land. We zijn als Nederlander ofwel naïef, ofwel we leven in een heel veilig land.
Het komt dan ook voor dat consumenten zich in de contacten met bedrijven weinig verdiepen in de vraag of ze bedrijven toestemming willen geven voor het gebruik van hun persoonsgegevens voor bepaalde doelen. Onvoldoende wordt een afweging van voordelen en risico’s gemaakt. Oftewel, consumenten vertonen niet het gedrag dat juristen verwachtten toen ze de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) opstelden. De AVG gaat namelijk uit van gemotiveerde consumenten, die voldoende kennis hebben om een afgewogen beslissing te nemen. De praktijk wijst anders uit. Zelfs in situaties waarin het privacy statement simpel en kort gehouden wordt, blijken consumenten veelal niet bewust een afgewogen oordeel te vormen.
In hun beslissing persoonsgegevens af te staan voor bepaalde doeleinden treden ook zogenaamde heuristieken en biases op. Mensen kiezen de kortste weg, waardoor ze niet alle aspecten hoeven mee te nemen in de beslissing. Ze vertrouwen een bedrijf wel of niet. Biases doen zich voor als men bepaalde voor- en nadelen onterecht zwaarder of lichter laat meewegen. Onderzoek heeft uitgewezen dat risico’s van het opgeven van privacy veelal in de toekomst liggen en nog abstract zijn. Tegelijkertijd zijn de voordelen concreet; je krijgt nu een korting, maakt nu kans op een welkomstcadeau, et cetera. Het gevolg is dat de voordelen zwaarder meewegen in de beslissing dan de nadelen.
Het feit dat consumenten zich anders gedragen dan de wetgever vermoedde, heeft consequenties voor de effectiviteit van de wet- en de regelgeving. Deze biedt consumenten momenteel hierdoor waarschijnlijk niet de bescherming die men vooraf voor ogen had.
Tegelijkertijd zien we het digitale landschap zich ontwikkelen. Er is nog altijd een data-explosie gaande. Bijna elke twee jaar verdubbelen het aantal gegevens, waaronder de persoonsgegevens. Dergelijke data worden ook in toenemende mate gedeeld tussen organisaties. Het komt erop neer dat organisaties consumenten volgen, mogelijk zonder dat deze het weten. En hen ook benaderen.
Dit overziend kun je je als organisatie afvragen hoe om te gaan met de informatieprivacy van consumenten. De wet volgen zorgt ervoor dat je juridisch bent ingedekt, maar het leidt niet noodzakelijkerwijs tot de manier waarop je de privacy van je particuliere relaties wilt respecteren. Iets wat je mogelijk toch wilt om de relatie met deze klanten te bestendigen. Om dat te doen, kun je wellicht besluiten een stap extra te zetten en verder te gaan dan de wet. Of je kunt het overlaten aan de verantwoordelijkheid van de consumenten zelf. Misschien moet de publieke bewustwording eerst toenemen, doordat zich nog een aantal schandalen voordoen. Wellicht zullen consumenten zich dan meer betrokken voelen en verstandiger gaan nadenken en handelen over hun persoonsgegevens, en valt er dan pas serieus met hen overeenstemming te bereiken over waarvoor welke data zijn te gebruiken.
Dit artikel is geschreven door Prof Dr. Ed Peelen. Hij is een van de acht docenten van de Masterclass Privacy: the next step. Deze opleiding is ontwikkeld door de Universiteit van Amsterdam / Advanced Graduate School i.s.m. Privacyweb en de Berghauser Pont Academy.
In deze opleiding wordt privacy vanuit verschillende invalshoeken benaderd. Juridische, economische, ethische, technische en organisatorische vraagstukken en de daarbij horende verandertrajecten komen uitgebreid aan bod in de 7 modules.
Het programma is zo vormgegeven dat de wetenschap direct is toe te passen in de praktijk door aan eigen cases te werken en ervaringen uit te wisselen. Met deze nieuwe inzichten uit de wetenschap en praktijk kunt u betere oplossingen vinden voor concrete privacy issues en gericht werken aan het ontwerp en de realisatie van het privacybeleid voor uw organisatie.
Lees meer over het programma van de Masterclass Privacy: the next step.
